Multidisciplinair centrum voor diagnostiek en begeleiding van hoogbegaafden

De kenmerken van hoogbegaafdheid

Veel hoogbegaafden zitten niet goed in hun vel en hebben medische problemen waarvan men de oorzaak niet kent maar die te maken hebben met hun intellectuele kenmerken.

Professionals zijn dikwijls niet op de hoogte van de gevolgen van deze manier van functioneren. Ten eerste moet men de stereotypen verbonden met 'hoogbegaafdheid' opzij zetten en deze mensen bekijken als normaal lijkende personen. Ze verschillen niet van de gemiddelde bevolking. Enkel hun mentaal functioneren is verschillend en dit kan men niet met het blote oog opmerken.

Nog meer dan kwantitatief intelligenter zijn hoogbegaafden kwalitatief op een andere manier intelligent. Daarbovenop komt een kenmerkend psychoaffectief gedrag. Het IQ is geen conditio sine qua non meer. IQ-tests maken deel uit van een globale diagnostiek. Ze werpen een onmisbaar licht op het functioneren van een hoogbegaafde, maar zijn op zich onvoldoende bepalend.

De eigenschappen van een hoogbegaafde

Volgende eigenschappen zijn bij volwassenen meer kenmerkend dan de 'intelligentie' op zich (die al moeilijk te definiëren valt). Opgelet! Ze hoeven niet noodzakelijk allemaal aanwezig te zijn.

- Overgevoeligheid, extreem lichtgeraakt zijn
- Intensiteit
- Overstimuleerbaarheid (sterkere reactie op stimuli; 'meer' van alles zijn: sneller, meer opgewonden, meer gehecht, veeleisender, vrijgevender, ongeduldiger,...)
- Overgevoeligheid van de zintuigen (overreageren op zintuiglijke stimuli)
- Uitzonderlijke nieuwsgierigheid
- Onbeperkte verbeelding, grote creativiteit
- Sterk observerend vermogen, merkt de kleinste details op
- Zeer gevariëerde interessegebieden, springt vaak van het ene naar het andere gebied
- Kan verschillende zaken tegelijk uitvoeren (twee gesprekken volgen, schrijven en praten, dromen en luisteren, ... )
- Zoekt gezelschap van oudere personen
- Grote aandachtsspanne en doorzettingsvermogen: zeer sterk wanneer er interesse is; zoniet zwak of afwezig
- Groot gevoel voor humor (speciale vorm van humor die vaak niet begrepen wordt)
- Geraakt snel gefrustreerd wanneer hij/zij de personen of hulpmiddelen niet vindt voor het verwezenlijken van zijn/haar grootse ideeën
- Groot rechtvaardigheidsgevoel, gevoel voor gelijkheid, het morele. Het niet verdragen van onrecht, voor zichzelf en anderen
- Respecteert goed begrepen regels (de 'logische'), maar neigt de authoriteit in vraag te stellen wanneer die geen grond lijkt te vinden
- Idealisme, altruïsme, medeleven
- Groot vermogen tot redeneren en problemen oplossen
- Snelheid van leren
- Speciale leermethode, vooral in wiskunde en lezen
- Zeer jong en gretig lezen
- Uitgebreide woordenschat
- Uitstekend geheugen
- Goed in cijfers, puzzels,...

En vooral!

- Perfectionisme, versterkt door een extreme scherpzinnigheid, die soms twijfel en faalangst met zich meebrengen.  

Emotionele kenmerken van de hoogbegaafde

De emotionele intensiteit is kenmerkend voor een hoogbegaafde.

De intensiteit van de emoties maakt het verschil met de norm. Een hoogbegaafde is in staat meer en sterker te voelen, ook sneller en zuiverder...

Van een uitbarsting van geluk kan men in een klein stapje plots in een diepe kloof van verdriet terecht komen...

Er zijn zeer 'hoge hoogtepunten'! Een zeer 'diepe dieptepunten'! Er doen zich snelle emotionele afwisselingen voor, soms voor een pietluttigheid, waar soms moeilijk mee te leven valt. Het is vermoeiend, slopend, ...

Om zich te beschermen tegen deze emotionele intensiteit zal de hoogbegaafde barrières opwerpen. Zodat hij/zij zich in sociaal opzicht kan aanpassen. Soms zó veel barrières dat er bijna niet meer gevoeld wordt. Deze emotionele onverschilligheid lijkt makkelijker voor de hoogbegaafde dan de voortdurende kolkende emoties... Helaas, dit blijkt echter niet lang te duren... De emoties komen op een verdraaide manier tot uiting, op de verkeerde plaats, op het verkeerde moment.

Opgelet! Het risico op emotionele inmenging is misschien niet meer ver weg...

Dus, zelfs als...

- huilen voor een tekenfilm;
- de slappe lach krijgen, alleen, bij het zien van een kind verderop in de straat dat een loopje neemt met zijn ouders... of eenvoudigweg bij het zich herinneren van iets dat die dag gebeurde;
- door het raam kijken, gehypnotiseerd, naar een vogel, meer dan een half uur lang, en volledig afhaken van de realiteit zonder het te beseffen;
- zijn/haar gedachten laten zwerven tijdens een belangrijke vergadering die de volledige aandacht zou moeten vragen ...

Zoiets doe je niet. Dat is niet normaal! Och... wat dan. Geef jezelf het recht jezelf te zijn, anders, onstandvastig, gevoelig, feilbaar, en soms... fragiel.

Bent u hoogbegaafd ?

Emotionele intensiteit is rijkdom. Ze maakt deel uit van u en ze moet gevoed worden!
Kinderen verwonderen zich over kleine dingen, hoogbegaafde mensen ook...
Durf uw emoties te beleven, durf dromen. U leven zal er meer kleur door krijgen...

'Emotionele hyperstimuleerbaarheid' bij de hoogbegaafde persoon

Piechowski (1991) definieert 'emotionele hyperstimuleerbaarheid' als een grote intensiteit en diepgang van het emotionele leven, wat zijn uiting vindt in een groot gamma aan emoties, hechtingen, medeleven, een sterk verantwoordelijkheidsgevoel en een scrupuleuze introspectie ('self examination').

Hyperstimuleerbaarheid kan vijf vormen aannemen:

Psychomotorisch: Courant opgevat als een nood aan fysieke activiteit en beweging die zich ook vertaalt in het moeilijk uitzetten van de cerebrale activiteit bij het inslapen. Ze komt tot uiting in een grote lichamelijke energie, gepaard gaand met bewegingen, gebaren, tics, logorroe (praatzucht).

Sensorieel: Dit wordt uitgedrukt via extreme gevoeligheid van de zintuigen bij het ervaren van plezier of onbehagen (geurzin, tastzin, smaakzin, gehoor, zicht).

Verbeeldingsgewijs: Dit wordt gekenmerkt door rijke associaties van beelden en indrukken, een zekere vindingrijkheid voor het gebruik van beelden en metaforen in de geschreven of gesproken taal. Dromen zijn zeer levendig en kunnen met veel details verteld worden. Men heeft dikwijls een voorliefde voor sprookjes, poëtische creativiteit, het inbeelden van denkbeeldige vriendjes.

Intellectueel: Een grote nood aan het begrijpen en het zoeken naar de waarheid, leergierig zijn, analyseren en synthetiseren. Intense intellectuele activiteit (nieuwsgierigheid, capaciteit tot grote intellectuele inspanningen, gretig lezen). Stellen van pertinente vragen voor het oplossen van problemen.

Emotioneel: De positieve of negatieve ervaring van emotionele relaties wordt intenser aangevoeld en uitgedrukt dan het gemiddelde. Grote intensiteit van de gevoelens en een bewustzijn van de veelheid aan emoties. Gekenmerkt door inhibitie (verlegenheid) of opwinding (enthousiasme).

Vertaling van "Misdiagnosis of the Gifted" by Lynne Azpeitia, M.A. and Mary Rocamora, M.A., published in Mensa Bulletin, November 1994.

Deze vormen van hyperstimuleerbaarheid zijn indicatoren van een hogere/verschillende intellectuele ontwikkeling. Het is belangrijk zich daarvan bewust te zijn om deze personen niet verkeerd de klasseren in vakjes die hun later schade kunnen berokkenen in de persoonlijke ontwikkeling. Bij hoogbegaafde mensen is deze ontwikkeling normaal, de intensiteit is eigen aan het functioneren... men voelt het leven anders aan, op een fijnere manier, intenser dan 'normale' mensen.